Terwijl mijn vriendinnetjes op school ijverig aan het leren zijn, sta ik oog in oog met een open crematie in de heilige stad Varanasi. Een brandend mens, enkel bedekt met wat flinterdunne kleurrijke doeken, doet iets met je gemoedstoestand. Een snoeiharde confrontatie met de eindigheid van het menselijk bestaan. Ik ben amper zeven jaar.
Samen met mijn broers, die al even onder de indruk zijn, kijk ik naar de smeulende lichamen. Liggend als uitgepakte mummies op stapels hout dat zojuist gekocht en zorgvuldig afgewogen is. Want ook hier is de dood niet gratis.
Familieleden er omheen zingen, murmelen en voeren rituelen uit onder leiding van een ingehuurde priester. Daarna is het wachten tot de vlammen een hoopje botten en as overlaten. Geduld is hierin geen overbodige luxe. Dit proces kan zomaar vier dagen duren.
In India, is de dood geen vaarwel.
In India, het geboorteland van mijn vader, is de dood geen definitief vaarwel. Zielen incarneren, eindeloos, totdat je bevrijdt bent van je karma en nooit meer terugkeert. Voor mijn vader heeft dit aardse bestaan geen begin of einde. Het is als een eeuwig doorgaand rad. Als je geen succes hebt of niet dat droomleven leidt dat je voor ogen hebt… geen paniek. Je hebt hierna nog talloze kansen om volledig te bloeien. Ik neem een moment om deze gedachte toe te laten….Heb ik daarom altijd haast? Om van het ene punt naar het andere te komen? Om bij aankomst het volgende te wensen? Als een hond die eeuwig achter zijn eigen staart aanjaagt? Is dat de reden dat ik soms overvallen wordt door diepe teleurstelling. Dat het nu nooit goed genoeg lijkt. Het vermoeiende eeuwige verlangen naar meer en beter. Zou dat zijn omdat ik alles uit dit schaarse eenmalige leven moet halen?
Voor mijn vader werkt dit verhaal in ieder geval uitstekend. De goede man heeft een jaloersmakende berusting als een sluier over zich heen hangen. Als ik met hem praat, is er geen besef van tijd. Bij hem dan….
Nooit het idee dat hij ergens anders moet zijn. Aandachtig luisterend en onderzoekend in volle aanwezigheid. Om aan het einde van het gesprek alle conclusies te ontkrachten. Want niets is zeker, zegt hij met een mysterieuze glimlach. Behalve het incarneren dan….. Bedankt pap. Daar ben ik mooi klaar mee. Net op het moment dat ik houvast voel, stort alles als een kaartenhuis in elkaar.
Mijn moeder is ook geen vreemde als het om het thema sterven gaat. Weliswaar niet in India geboren maar de dood, loopt als een rode draad door haar leven. Haar vader stierf toen ze zeventien was waarna ze zich geroepen voelde de verpleging in te gaan. Jarenlang werkte zij als stervensbegeleider aan huis, als stille getuige van talloze manieren van heengaan. Vredig inslapend, oude en jonge handen in elkaar verstrengeld maar ook ordinaire vechtpartijen over de erfenis aan het bed van hun ongeneselijk zieke moeder of vader. Ondanks deze variaties van afscheid nemen, was er iets dat haar herhaaldelijk opviel. Een ervaring van vrede, een glimlach bij het uitblazen van de laatste adem. Ik hang aan haar lippen. Wat zag ze? Een wit licht, een beschrijving van een after life, bekende gezichten die hen opwachtten?
Mijn moeder schudt haar hoofd. Daar zullen we nooit achter komen. Geen stervende die ooit terugkwam met antwoorden.
Is er volgens haar leven na de dood? Net als mijn vader lijkt daar geen twijfel over te bestaan. Over karma kan ze niks zinnigs zeggen maar dat er meer is, staat vast. Wie weet komt ze terug als vogel, fladderend over de stad. Of als korenbloem, haar lievelings. Zoals bladeren van bomen vallen en weer als voeding dienen voor de aarde, zo zal haar ziel ook bijdragen aan iets nieuws. Een hoopvol beeld, fluistert mijn moeder zacht.
Is dood het einde? Ondanks de geruststellende gedachte van terugkomen, geeft dit me geen enkele zekerheid. Het besef van sterven echter wel. Want ook al biedt reïncarnatie of terugkomen als een vogel of bloem me geen enkele houvast, ik weet wel dat ik in dit lichaam nooit meer zal terugkeren. Dat ik dit leven, als Anjali, met m’n dochter, mijn familieleden en vrienden, het huis waar ik in woon slechts eenmalig beleef. Deze woorden die ik opschrijf, zijn alweer vervlogen.
Als ik dit gegeven diep op me in laat werken, vult mijn hart zich met leven. Wat er na ons overlijden gebeurt, kunnen we alleen maar vertalen in concepten en verhalen. Maar de dood toelaten, in het moment van nu, zet een groot licht op ons huidige leven. En dat is voor nu genoeg.